Σάββατο 19 Ιουλίου 2014
Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014
Τω Αγνώστω Σκακιστή
Στην πλατεία της πολίχνης δεσπόζει το άγαλμα του Αγνώστου Σκακιστή. Φιλοτεχνήθηκε κατά τα πρότυπα του Αγνώστου Στρατιώτη που συναντάται σαν μνημείο σε πολλά μέρη του κόσμου. Πρόκειται για μια σύνθεση σε μάρμαρο που απεικονίζει έναν άνθρωπο καθισμένο μπροστά σε μια σκακιέρα. Αντίπαλος δεν υπάρχει, ωστόσο, φαίνεται από την διάταξη που έχει ο Αξιωματικός, ο Πύργος και η Βασίλισσα πάνω στην σκακιέρα ότι έχει επιτευχθεί θριαμβικό ματ έναντι του καθισμένου παίχτη. Στα εγκαίνια του μνημείου πολλοί συμπολίτες αναρωτήθηκαν γιατί έλειπε ο αντίπαλος από την σύνθεση. Γρήγορα όμως τα όποια ερωτηματικά ξεδιαλύθηκαν κάτω από το φως της γενικευμένης εικασίας ότι ο παίκτης ηττάται πρωτίστως από τον εαυτό του ή από άλλες υπερβατικές δυνάμεις και όχι από κάποιον υπαρκτό αντίπαλο.
Ο κόσμος που διαβαίνει ανέμελος μπροστά από το μνημείο δεν δίνει φυσικά πολλή σημασία. Μόνο κατά την ετήσια γιορτή του, ένα μνημόσυνο, έρχονται τα σχολεία εκεί και οι μαθητές καταθέτουν ευλαβικά στεφάνι. Όσο ευλαβικά μπορούν δηλαδή να επιτελέσουν μια πράξη που είναι πλέον καθαρά μηχανιστική: η επιβεβλημένη επαναληπτικότητα την έχει κάνει να χάσει κάθε ουσία. Πολύ συχνά θα ακούσεις μέσα στις συστοιχίες της μαθητικής κουστωδίας χάχανα, χλευαστικούς ψιθύρους και ιαχές, μουρουρητά δυσαρέσκειας και βουητό αποδοκιμασίας.
Για μένα το μνημείο αυτό συμβολίζει τους πεσόντες στο φανταστικό πεδίο της μάχης που αποτελεί η σκακιέρα.
Κάθε παρτίδα έχει νικητές και ηττημένους. Οι νικητές απολαμβάνουν τα κλέη του επιτεύγματός τους, ενώ οι νικημένοι καλούνται να αξιοποιήσουν το κεφάλαιο της αποτυχίας τους, μετουσιώνοντάς το, είτε σε σοφία επενδυμένη στο ζην, είτε σε διάλυση, αυτοκαταστροφή, εκμηδένιση (δηλαδή σε πράγματα που πάνε - υποτίθεται - κόντρα στο ζην).
Το άγαλμα του Αγνώστου Σκακιστή είναι ένα αφιέρωμα σε αυτή την δεύτερη κατηγορία.
Κάθε χρόνο λοιπόν, στις 10 Δεκεμβρίου πηγαίνουμε και καταθέτουμε στεφάνι εκεί.
Στον τόπο μας, στην μικρή μας πόλη αυτό το μνημείο έχει ιδιάζουσα σημασία (τουλάχιστον για όσους προσπαθούν να βλέπουν πίσω από την επιφάνεια των πραγμάτων). Εδώ η ήττα θεσμοθετήθηκε και λατρεύτηκε σχεδόν με θρησκευτική προσήλωση. Και αυτό διότι υπάρχει μεγάλη παράδοση στην ήττα και συνεκδοχικά στην αποτυχία. Ιστορικές επέτειοι που σχετίζονται με τον χαμό, την απώλεια, αλλά και πάμπολλα προσωπικά πραραδείγματα κατέστησαν επιβεβλημένη την παρουσία ενός τέτοιου μνημείου στην πόλη μας.
Οι συνάνθρωποί μας από άλλες πόλεις και από άλλες περιοχές αντιμετωπίζουν μέ έκπληξη αυτές τις σπονδές που αποδίδουμε στην έννοια της ήττας. Σε πολλούς γεννά ερωτηματικά η φράση του Μπέκετ: “Να αποτυγχάνεις πάντα, να αποτυγχάνεις καλύτερα” που είναι σκαλισμένη στη βάση του μνημείου. Θεωρούν ότι η ήττα, που είναι το αποκορύφωμα της αποτυχίας, προκαλεί τεράστια δεινά στις κοινωνίες αλλά και στο άτομο. Για την ακρίβεια συνιστά δεινό από μόνη της. Οι αποτυχίες σε όλους τους τομείς ταλανίζουν τους ανθρώπους, τους κάνουν κατηφείς και αληθινά δυστυχισμένους. Επίσης κάποιες φορές τους φτάνουν στα όρια των ψυχικών τους αντοχών θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα την απρόσκοπτη συνέχιση του βίου. Ακόμη προξενούν αρρώστιες και ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες ενώ βάζουν σε δυσχερή θέση διαπροσωπικές σχέσεις, θέτουν φιλίες σε κίνδυνο, δημιουργούν εκ του μη όντος εχθρούς και γεννούν αντιπάθειες, παρασέρνουν σε καραντίνα μοναξιάς, άρνησης και γενικής απογοήτευσης.
Βέβαια, στις εύρωστες και δυναμικές κοινωνίες υπάρχουν τεχνάσματα αντιμετώπισης του προβλήματος. Οι ίδιες οι αποτυχίες γίνονται εκεί αφορμή για στοχασμό, για ανάλυση, για αναζήτηση λύσεων και έτσι πολλές φορές αποτελούν το εφαλτήριο προσωπικής βελτίωσης σε όλους τους τομείς και αρχή ικανοποίησης, πηγή δημιουργικής πνοής, έναυσμα αυτογνωσίας. Έτσι γίνεται μια διαπραγμάτευση της ήττας με πολύ ενεργητικό τρόπο.
Στην πόλη μας όμως, βλέπουμε με σύννου σκεπτικισμό τέτοιου είδους προσπάθειες. Δεν το κάνουμε αυτό από παθητικότητα ή από αυτοκαταστροφική διάθεση. Όπως είπα, η ήττα εδώ λαμβάνει διαστάσεις συλλογικής ψύχωσης. Δεν μας ενδιαφέρουν λοιπόν τα όποια οφέλη της αποτυχίας ως κατάστασης, η χρησιμοποίηση της προς όφελος του εαυτού, η αντιστροφή της. Αυτά υπάρχουν σε εκατοντάδες εγχειρίδια αυτοβελτίωσης και δίνονται μέσα από πρακτικές συμβουλές που παίζουν στο όριο της κοινοτυπίας και του αυτονόητου.
...
Προσπαθώ με κάθε τρόπο να μεταλαμπαδεύσω στους μαθητές μου αυτή την συσωρευμένη γνώση. Συχνά αποτυγχάνω: και αυτή είναι η ουσία του διδάγματος. Λίγοι το καταλαβαίνουν. Αλλά και αυτοί που το καταλαβαίνουν χάνουν τον πυρήνα του διδάγματος ακριβώς και μόνο για το λόγο ότι καταλαβαίνουν. Το δίδαγμα είναι η ίδια η αποτυχία, η ήττα, η πτώση. Αν το συλλαμβάνεις αυτό, αν επέτυχες στην κατανόηση, σημαίνει ότι δεν απέτυχες. Άρα δεν κατάλαβες τίποτα.
Συχνά διαβάζω στους μαθητές μου αποσπάσματα από το μέγα ανάγνωσμα της αποτυχίας (όπως το αποκαλώ): τον “Χαμένο Παράδεισο” του Τζον Μίλτον. Καθόμαστε μετά και συζητάμε με τα παιδιά αυτό που διαβάσαμε. Η επική αυτή ποιητική σύνθεση ξεκινάει με μια σκηνή απείρου κάλλους: ο Σατανάς και όλο το στράτευμα των εκπεσόντων αγγέλων κυριολεκτικά καταποντίζονται σε έναν τόπο που θα είναι από δω και στο εξής το βασίλειό τους. Μιλάμε φυσικά για την γέννηση της Κόλασης. Το τρομακτικό αυτό μέρος που δεν υπήρχε πριν την πτώση από τον Παράδεισο, γεννάται ακριβώς την στιγμή της πρόσκρουσης, και αναπτύσσεται ραγδαία καθώς ο ηγέτης της ηττημένης στρατιάς καλεί τους στρατηγούς του και το διαλυμένο στράτευμα να συνταχθούν κοντά του. Η Κόλαση αρχίζει να δημιουργείται καθώς οι μαύροι άγγελοι αναζητούν τα αίτια της ήττας τους και διαβουλεύονται για το πως πρέπει να πράξουν από δω και πέρα.
Όχι δεν είμαι δάσκαλος λογοτεχνίας. Είμαι δάσκαλος αποτυχίας. Συγχωρέστε μου την εμμονή, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Φτάσαμε στο σημείο να αποτυγχάνουμε στην αποτυχία. Να μην αποτυγχάνουμε καλά. Και όμως, όπως στο αριστούργημα του Μίλτον, δημιουργήσαμε εδώ έναν τόπο και ανοίξαμε μια νέα διάσταση στον χωροχρόνο. Αποτυγχάνω σημαίνει δημιουργώ χώρο εκεί που υπάρχει κενό, στήνω ένα καινούργιο βασίλειο στο πουθενά. Η αποτυχία είναι δομικής σημασίας στην αρχιτεκτονική του σύμπαντος. Δημιουργεί σφαίρες ύπαρξης, κοιτίδες αυτο - προστασίας. Δείχνει προς το ένδον. Η αποτυχία συνδέεται με την αποστασία. Χάνω σημαίνει αποστατώ από τον εαυτό μου, αποσχίζομαι από αυτό που νόμιζα ότι είμαι και βρίσκω τώρα καινούργιες ποιότητες, νέες τοπογραφίες του είναι μου. Επισκέπομαι τις κρυμένες πηγές της αδημιούργητης ουσίας μου. Αποτυγχάνω σημαίνει δημιουργώ ξανά και ξανά τον εαυτό μου.
...
Πάω και κοιτάζω συχνά σε ώρες βαθιάς περισυλλογής το άγαλμα της πλατείας. Λερωμένο από ακαθαρσίες περιστεριών και από γκράφιτι στέκεται αγέρωχο πάνω από τα πάθη και τις προσδοκίες μας. Αυτό το σύμβολο της ανθρώπινης αδυναμίας γίνεται στα μάτια μου μια αρχετυπική δύναμη ρυμοτομίας μέσα στα χάη της ύπαρξης.
Ο κόσμος που διαβαίνει ανέμελος μπροστά από το μνημείο δεν δίνει φυσικά πολλή σημασία. Μόνο κατά την ετήσια γιορτή του, ένα μνημόσυνο, έρχονται τα σχολεία εκεί και οι μαθητές καταθέτουν ευλαβικά στεφάνι. Όσο ευλαβικά μπορούν δηλαδή να επιτελέσουν μια πράξη που είναι πλέον καθαρά μηχανιστική: η επιβεβλημένη επαναληπτικότητα την έχει κάνει να χάσει κάθε ουσία. Πολύ συχνά θα ακούσεις μέσα στις συστοιχίες της μαθητικής κουστωδίας χάχανα, χλευαστικούς ψιθύρους και ιαχές, μουρουρητά δυσαρέσκειας και βουητό αποδοκιμασίας.
Για μένα το μνημείο αυτό συμβολίζει τους πεσόντες στο φανταστικό πεδίο της μάχης που αποτελεί η σκακιέρα.
Κάθε παρτίδα έχει νικητές και ηττημένους. Οι νικητές απολαμβάνουν τα κλέη του επιτεύγματός τους, ενώ οι νικημένοι καλούνται να αξιοποιήσουν το κεφάλαιο της αποτυχίας τους, μετουσιώνοντάς το, είτε σε σοφία επενδυμένη στο ζην, είτε σε διάλυση, αυτοκαταστροφή, εκμηδένιση (δηλαδή σε πράγματα που πάνε - υποτίθεται - κόντρα στο ζην).
Το άγαλμα του Αγνώστου Σκακιστή είναι ένα αφιέρωμα σε αυτή την δεύτερη κατηγορία.
Κάθε χρόνο λοιπόν, στις 10 Δεκεμβρίου πηγαίνουμε και καταθέτουμε στεφάνι εκεί.
Στον τόπο μας, στην μικρή μας πόλη αυτό το μνημείο έχει ιδιάζουσα σημασία (τουλάχιστον για όσους προσπαθούν να βλέπουν πίσω από την επιφάνεια των πραγμάτων). Εδώ η ήττα θεσμοθετήθηκε και λατρεύτηκε σχεδόν με θρησκευτική προσήλωση. Και αυτό διότι υπάρχει μεγάλη παράδοση στην ήττα και συνεκδοχικά στην αποτυχία. Ιστορικές επέτειοι που σχετίζονται με τον χαμό, την απώλεια, αλλά και πάμπολλα προσωπικά πραραδείγματα κατέστησαν επιβεβλημένη την παρουσία ενός τέτοιου μνημείου στην πόλη μας.
Οι συνάνθρωποί μας από άλλες πόλεις και από άλλες περιοχές αντιμετωπίζουν μέ έκπληξη αυτές τις σπονδές που αποδίδουμε στην έννοια της ήττας. Σε πολλούς γεννά ερωτηματικά η φράση του Μπέκετ: “Να αποτυγχάνεις πάντα, να αποτυγχάνεις καλύτερα” που είναι σκαλισμένη στη βάση του μνημείου. Θεωρούν ότι η ήττα, που είναι το αποκορύφωμα της αποτυχίας, προκαλεί τεράστια δεινά στις κοινωνίες αλλά και στο άτομο. Για την ακρίβεια συνιστά δεινό από μόνη της. Οι αποτυχίες σε όλους τους τομείς ταλανίζουν τους ανθρώπους, τους κάνουν κατηφείς και αληθινά δυστυχισμένους. Επίσης κάποιες φορές τους φτάνουν στα όρια των ψυχικών τους αντοχών θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα την απρόσκοπτη συνέχιση του βίου. Ακόμη προξενούν αρρώστιες και ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες ενώ βάζουν σε δυσχερή θέση διαπροσωπικές σχέσεις, θέτουν φιλίες σε κίνδυνο, δημιουργούν εκ του μη όντος εχθρούς και γεννούν αντιπάθειες, παρασέρνουν σε καραντίνα μοναξιάς, άρνησης και γενικής απογοήτευσης.
Βέβαια, στις εύρωστες και δυναμικές κοινωνίες υπάρχουν τεχνάσματα αντιμετώπισης του προβλήματος. Οι ίδιες οι αποτυχίες γίνονται εκεί αφορμή για στοχασμό, για ανάλυση, για αναζήτηση λύσεων και έτσι πολλές φορές αποτελούν το εφαλτήριο προσωπικής βελτίωσης σε όλους τους τομείς και αρχή ικανοποίησης, πηγή δημιουργικής πνοής, έναυσμα αυτογνωσίας. Έτσι γίνεται μια διαπραγμάτευση της ήττας με πολύ ενεργητικό τρόπο.
Στην πόλη μας όμως, βλέπουμε με σύννου σκεπτικισμό τέτοιου είδους προσπάθειες. Δεν το κάνουμε αυτό από παθητικότητα ή από αυτοκαταστροφική διάθεση. Όπως είπα, η ήττα εδώ λαμβάνει διαστάσεις συλλογικής ψύχωσης. Δεν μας ενδιαφέρουν λοιπόν τα όποια οφέλη της αποτυχίας ως κατάστασης, η χρησιμοποίηση της προς όφελος του εαυτού, η αντιστροφή της. Αυτά υπάρχουν σε εκατοντάδες εγχειρίδια αυτοβελτίωσης και δίνονται μέσα από πρακτικές συμβουλές που παίζουν στο όριο της κοινοτυπίας και του αυτονόητου.
...
Προσπαθώ με κάθε τρόπο να μεταλαμπαδεύσω στους μαθητές μου αυτή την συσωρευμένη γνώση. Συχνά αποτυγχάνω: και αυτή είναι η ουσία του διδάγματος. Λίγοι το καταλαβαίνουν. Αλλά και αυτοί που το καταλαβαίνουν χάνουν τον πυρήνα του διδάγματος ακριβώς και μόνο για το λόγο ότι καταλαβαίνουν. Το δίδαγμα είναι η ίδια η αποτυχία, η ήττα, η πτώση. Αν το συλλαμβάνεις αυτό, αν επέτυχες στην κατανόηση, σημαίνει ότι δεν απέτυχες. Άρα δεν κατάλαβες τίποτα.
Συχνά διαβάζω στους μαθητές μου αποσπάσματα από το μέγα ανάγνωσμα της αποτυχίας (όπως το αποκαλώ): τον “Χαμένο Παράδεισο” του Τζον Μίλτον. Καθόμαστε μετά και συζητάμε με τα παιδιά αυτό που διαβάσαμε. Η επική αυτή ποιητική σύνθεση ξεκινάει με μια σκηνή απείρου κάλλους: ο Σατανάς και όλο το στράτευμα των εκπεσόντων αγγέλων κυριολεκτικά καταποντίζονται σε έναν τόπο που θα είναι από δω και στο εξής το βασίλειό τους. Μιλάμε φυσικά για την γέννηση της Κόλασης. Το τρομακτικό αυτό μέρος που δεν υπήρχε πριν την πτώση από τον Παράδεισο, γεννάται ακριβώς την στιγμή της πρόσκρουσης, και αναπτύσσεται ραγδαία καθώς ο ηγέτης της ηττημένης στρατιάς καλεί τους στρατηγούς του και το διαλυμένο στράτευμα να συνταχθούν κοντά του. Η Κόλαση αρχίζει να δημιουργείται καθώς οι μαύροι άγγελοι αναζητούν τα αίτια της ήττας τους και διαβουλεύονται για το πως πρέπει να πράξουν από δω και πέρα.
Όχι δεν είμαι δάσκαλος λογοτεχνίας. Είμαι δάσκαλος αποτυχίας. Συγχωρέστε μου την εμμονή, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Φτάσαμε στο σημείο να αποτυγχάνουμε στην αποτυχία. Να μην αποτυγχάνουμε καλά. Και όμως, όπως στο αριστούργημα του Μίλτον, δημιουργήσαμε εδώ έναν τόπο και ανοίξαμε μια νέα διάσταση στον χωροχρόνο. Αποτυγχάνω σημαίνει δημιουργώ χώρο εκεί που υπάρχει κενό, στήνω ένα καινούργιο βασίλειο στο πουθενά. Η αποτυχία είναι δομικής σημασίας στην αρχιτεκτονική του σύμπαντος. Δημιουργεί σφαίρες ύπαρξης, κοιτίδες αυτο - προστασίας. Δείχνει προς το ένδον. Η αποτυχία συνδέεται με την αποστασία. Χάνω σημαίνει αποστατώ από τον εαυτό μου, αποσχίζομαι από αυτό που νόμιζα ότι είμαι και βρίσκω τώρα καινούργιες ποιότητες, νέες τοπογραφίες του είναι μου. Επισκέπομαι τις κρυμένες πηγές της αδημιούργητης ουσίας μου. Αποτυγχάνω σημαίνει δημιουργώ ξανά και ξανά τον εαυτό μου.
...
Πάω και κοιτάζω συχνά σε ώρες βαθιάς περισυλλογής το άγαλμα της πλατείας. Λερωμένο από ακαθαρσίες περιστεριών και από γκράφιτι στέκεται αγέρωχο πάνω από τα πάθη και τις προσδοκίες μας. Αυτό το σύμβολο της ανθρώπινης αδυναμίας γίνεται στα μάτια μου μια αρχετυπική δύναμη ρυμοτομίας μέσα στα χάη της ύπαρξης.
Τετάρτη 2 Ιουλίου 2014
Ο σκύλος που αλυχτά
Είμαι ένα σκυλί που γαυγίζει εν μέσω της ερήμου. Δεν γαυγίζω για φαγητό, ούτε για νερό και ούτε για ανθρώπινο χάδι.
Ούτε έχω χαθεί. Ούτε ψάχνουν να με βρούνε. Δεν έχω αφεντικό. Δεν ανήκω σε αγέλη.
Καθώς ο άνεμος φυσά, σηκώνει σκόνη και μέσα στους χιλιάδες κόκκους άμμου που περιίπτανται μπροστά μου, σχηματίζεται σαν αντικατοπτρισμός το είδωλό μου. Τότε βλέπω μπροστά μου έναν σκύλο να αλυχτά και αυθόρμητα κάνω το ίδιο.
Θύσανοι άμμου σηκώνονται παντού γύρω μου. Και γω γαυγίζω όλο και πιο δυνατά και τρέχω όλο και πιο γρήγορα.
Και όσοι με ακούν από μακριά νομίζουν ότι μια λεγεώνα σκύλων πλησιάζει. Αλλά είμαι απλά ένας σκύλος που γαυγίζει μόνος του εν μέσω της ερήμου.
Ούτε έχω χαθεί. Ούτε ψάχνουν να με βρούνε. Δεν έχω αφεντικό. Δεν ανήκω σε αγέλη.
Καθώς ο άνεμος φυσά, σηκώνει σκόνη και μέσα στους χιλιάδες κόκκους άμμου που περιίπτανται μπροστά μου, σχηματίζεται σαν αντικατοπτρισμός το είδωλό μου. Τότε βλέπω μπροστά μου έναν σκύλο να αλυχτά και αυθόρμητα κάνω το ίδιο.
Θύσανοι άμμου σηκώνονται παντού γύρω μου. Και γω γαυγίζω όλο και πιο δυνατά και τρέχω όλο και πιο γρήγορα.
Και όσοι με ακούν από μακριά νομίζουν ότι μια λεγεώνα σκύλων πλησιάζει. Αλλά είμαι απλά ένας σκύλος που γαυγίζει μόνος του εν μέσω της ερήμου.
Πέμπτη 12 Ιουνίου 2014
Γράμμα στη Δουλτσινέα
Αγαπητή Δουλτσινέα,
είμαι ένας ταπεινός και άσημος αναγνώστης και σας γράφω αυτό το γράμμα για να εκφράσω κάποιες σκέψεις, παραινέσεις και - αν μου επιτρέπετε - συμβουλές προς το πρόσωπό σας. Δώστε μου, λοιπόν, λίγο από τον πολύτιμο χρόνο σας ή σε περίπτωση που κρίνετε αυθάδη τον τρόπο μου, πετάξετε αμέσως αυτό το χαρτί στον κάλαθο των αχρήστων και συνεχίστε τις τετριμμένες ασχολίες σας.
Να διευκρινίσω κάτι. Σε καμία περίπτωση δεν επιθυμώ να εμπλακώ στα ενδότερα της σχέσης σας με τον προσφιλή Δον Κιχώτη. Δεν θα είχα ποτέ την αναίδεια να παρέμβω σε ιδιωτικές υποθέσεις όπως έκανε εκείνος ο ανεκδιήγητος Άλβαρο ντε Κάμπος στην αντίστοιχη περίπτωση Πεσσόα - Οφηλίας. Εντούτοις, δεν μπορώ να μην επισημάνω ότι κάποιες συμπεριφορές εκ μέρους σας έχουν προκαλέσει ανήκεστον βλάβη στον ψυχικό κόσμο του φιλτάτου Δον Κιχώτη. Και πρώτα πρώτα: δεν έχετε κανένα δικαίωμα να περιφρονείτε τον έρωτα ενός τόσο γενναίου και τόσο στοχαστικού ιππότη. Πιστεύετε ότι τα μειράκια που συναναστρέφεστε αξίζουν μεγαλύτερης προσοχής; Εσείς ισχυρίζεσθε - το ξέρω - ότι αυτό που σας ενδιαφέρει σε έναν άνδρα είναι το πνεύμα, το χιούμορ και η ευγένεια του χαρακτήρα, στοιχεία που βρίσκονται σε υπερθετικό βαθμό και σε πλεόνασμα στον άγνωστο φίλο μου. Ενώ έχει πολλά ακόμα θετικά γνωρίσματα που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να εμπνεύσουν τον άσβεστο έρωτα στην καρδιά κάθε ρομαντικής δεσποσύνης. Το ότι είναι μιας κάποιας ηλικίας ή το ότι δεν είναι και τόσο ευειδής όσο κάποιοι λιμοκοντόροι που σας περιτριγυρίζουν θα έπρεπε να σας αφήνει εντελώς αδιάφορη. Πάντα σύμφωνα με αυτά που λέτε, σας ενδιαφέρει η ουσία και όχι το περιτύλιγμα σε έναν άντρα. Ορίστε λοιπόν ουσία! Δεν χρειάζεστε κάποιον τρίτο να το επισημάνει. Μπορείτε να το διαπιστώσετε και μόνη σας, αν κάμψετε τις άμυνές σας και καταφέρετε να τον δείτε εκ του σύνεγγυς με τα μάτια της καρδιάς.
Με τις φίλες σας σχολιάζετε τα κατορθώματα του (τα αποκαλείτε “καμώματα”) και γελάτε με τις φάρσες που του σκαρώνει η ιπποτική ζωή. Τον θεωρείτε μάλιστα “τρελούτσικο” για να μην πούμε ότι τον έχετε για εντελώς παλαβό. Αναλογιστείτε όμως την πολυθρύλητη συγγένεια της τρέλας με την μεγαλοφυϊα. Πάλι θα σας υπενθυμίσω την προτεραιότητα που συνηθίζετε να δίνετε στο πνεύμα έναντι της ύλης. Αυτά είναι δικά σας λόγια, που τα λέτε από την πρώιμη εφηβεία σας. Εκτός αν λέτε ψέμματα. Ή αν δεν εννοείτε αυτό ακριβώς που λέτε. Σε μια τέτοια περίπτωση, απλά παραδεχτείτε το και ειλικρινά δεν θα σας ξαναενοχλήσω ποτέ. Αν παραδεχτείτε λοιπόν το αντίθετο από αυτό που πάντα υποστηρίζετε, αν πείτε ότι δεν δίνετε δεκάρα τσακιστή για το πνεύμα και για οτιδήποτε πνευματικό, αλλά σας νοιάζει μόνο η επιφάνεια, η μορφή των πραγμάτων, θα εξαφανισθώ πάραυτα από την ζωή σας και δεν θα ξανακούσετε ποτέ τίποτα για μένα.
Επαναλαμβάνω: δεν θέλω να παριστάνω τον κριτή των πάντων ούτε να στηλιτεύσω σαν κοινός ηθικολόγος συμπεριφορές με τις οποίες απλά δεν συμφωνώ, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι παραπάνω. Δεν θα έπαιρνα ποτέ το θάρρος να παρέμβω σε μια τόσο ιδιωτική υπόθεση, αν το όλο θέμα δεν είχε και μια συλλογική διάσταση. Ποια είναι αυτή; Μα η πορεία του κοινού μας γνωστού. Ο Δον Κιχώτης έχει από πίσω του χιλιάδες θαυμαστές που τον ακολουθούν πιστά μέσα στον χρόνο. Προσέξτε το τονίζω αυτό: μέσα στον χρόνο, όχι μέσα στον χώρο. Διασκορπισμένοι σε όλους του αιώνες βρίσκονται οι πιστοί οπαδοί και φίλοι του, η ζωή των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έκβαση της δύσβατης πορείας του. Επιτρέψτε μου να το αποσαφηνίσω λίγο αυτό γιατί ίσως ακούγεται κάπως περίεργο. Στον άχρονο τόπο του λογοτεχνικού γίγνεσθαι έχουμε όλοι δικαίωμα συμμετοχής. Είτε ως αναγνώστες, είτε ως συγγραφείς. Ο Δον Κιχώτης (καθώς και σεις βέβαια) βρίσκεται στο μεταίχμιο του άχρονου τόπου. Η δύναμη της επιρροής του είναι τεράστια και δεν εκτείνεται μόνο προς το μέλλον και τους ανθρώπους του μέλοντος, αλλά ισομερώς και προς το παρελθόν. Θα έχετε ακουσει για τους φιλοσόφους που χαρακτηρίστηκαν χριστιανοί ακόμα και πριν την έλευση του Χριστού. Έτσι και με τον Δον, έχει οπαδούς στο παρελθόν που ακόμα και αν δεν το συνειδητοποίησαν με την ακρίβεια και την καθαρότητα που το αντιλαμβανόμαστε εμείς οι μεταγενέστεροι, δεν έπαυσαν να ζουν, να πράττουν και να αντιδρούν με βάση το πρότυπό τους. Μην παρερμηνεύσετε παρακαλώ τα λεγόμενά μου ως ανυπόστατες νεοπλατωνικές θεωρίες. Ξέρω ότι αυτό που προσπαθώ να εκφράσω είναι δύσκολο - αλλά μήπως και η πιο απλή ανθρώπινη σκέψη δεν είναι δύσκολο και πολλές φορές αδύνατον να εκφραστεί; Το πρόβλημα με την γλώσσα είναι ότι πολλές φορές εμπίπτει σε αδιέξοδα που περιγράφουν μαθηματικά παράδοξα, όπως το παράδοξο του Ζήνωνα για παράδειγμα. Αν εφαρμόσουμε γλωσσικά ζητήματα πάνω σε αυτό το ερμηνευτικό μοντέλο θα παρατηρήσουμε φαινόμενα απίσχνανσης του νοήματος και καταβύθισης της νοητικής αποτελεσματικότητας μέσα στα αβυσσαλέα κενά των λέξεων και των γραμματικών τύπων. Για να ολοκληρώσω αυτόν τον αεροπαγή συλλογισμό, να ορίσω ότι η λέξη είναι ο ωκύπους Αχχιλεύς και το νόημα η χελώνα που αυτός προσπαθεί να πιάσει. Αλλά η χελώνα δεν προσεγγίζεται ποτέ γιατί καθώς αυτή πορεύεται μπροστά και ο διώκτης της πίσω της, αυτή διανύει μια απόσταση το μισό της οποίας πρέπει να διανύσει ο διώκτης και αφού διανύσει το μισό, θα πρέπει να περάσει το μισό του μισού κ.ο.κ. μέχρι τις απόλυτες εσχατιές της μαθηματικής διαίρεσης, εκεί που δεν υπάρχει πλέον, κίνηση, ύλη, χρόνος.
Δεν ξέρω αν όλα αυτά κάνουν πιο κατανοητή την παρέμβασή μου, αλλά ειλικρινά δεν μπορώ να το καταστήσω περισσότερο σαφές.
Παρόλα αυτά ελπίζω να μη σας τρομάζει το μέγεθος της ευθύνης που ξαφνικά ανορθώνεται ενώπιόν σας. Το να σας μεταφέρω με ένα γράμμα κάποιες από αυτές τις μικρές αποκαλύψεις, είναι πιστέψετε με, πολύ πιο ελαφρύ και διακριτικό από το να το κάνω με πιο ευθύ και άμεσο τρόπο. Αν σας τα έλεγα αυτά πρόσωπό με πρόσωπο ίσως με περνούσατε για τρελό, ίσως τρομάζατε περισσότερο.
Μάλιστα θα είχατε πραγματικά λόγο να τρομάξετε αν γνωρίζατε την έκταση των πιθανοτήτων που θα μπορούσε να ανοίξει μια τέτοια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση...
Δεν θα διστάσω να σας αποκαλύψω ότι πολλοί από εμάς τους διασκορπισθέντες οπαδούς του Δον θα επιθυμούσαν και ενδεχομένως θα επιδίωκαν μια τέτοια συνάντηση με σας. Και το κίνητρό τους δεν θα ‘ταν η κατάθεση φιλοφρονήσεων από μέρους τους, ούτε ο λόγος τους θα είχε χαρακτήρα νουθεσίας. Η συμπεριφορά σας έχει γεννήσει απέχθεια ακόμα και μίσος στις καρδιές πολλών από εμάς. Και ο σημαντικότερος λόγος που αυτό το μίσος δεν οδηγεί σε βίαιη δράση είναι ο δεδηλωμένος σεβασμός όλων μας στη μορφή του Δον. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ άλλο. Τώρα γνωρίζετε ακόμα έναν λόγο που θα έπρεπε να αλλάξετε στάση απέναντι στον Ιππότη της Ελεεινής Μορφής. Κάποιοι από τους φανατικούς οπαδούς του θα μπορούσαν να φτάσουν στα άκρα. Ένας από τους σκοπούς αυτού του γράμματος είναι να σας προειδοποιήσω και για αυτό το ενδεχόμενο...
...
Πιστεύω πως κατά βάθος τον ποθείτε και είστε βαριά ερωτευμένη μαζί του. Απλά δεν το παραδέχεστε στον εαυτό σας. Ειδάλλως από που πηγάζει όλοι αυτή η ωραιοπάθεια; Θέλετε απλά να ικανοποιήσετε τον ναρκισσισμό σας και να λάβετε επιβεβαίωση; Αυτή είναι μια σαφώς κοινή πρακτική που δεν προσιδιάζδει όμως σε μια ανώτερη γυναίκα όπως εσείς. Και ξέρω ότι είστε ανώτερη γυναίκα, ειδάλλως ο Δον Κιχώτης δεν θα σας είχε επιλέξει για τον ακριβοθώρητο θρόνο της καρδιάς του. Ο Υπερασπιστής του καλού μπορεί να βλέπει τα αόρατα πράγματα του κόσμου, πίσω από τις μορφές και τα σχήματα. Ορά κινδύνους και εχθρούς ανύπαρκτους για το κοινό μάτι, για την κοινή λογική. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό που δεν βλεπουν οι άλλοι δεν υπάρχει κιόλας. Ίσα ίσα, υπάρχει αυτό που βλέπουν οι λίγοι, ενώ τα πράγματα που γίνονται αντιληπτά από τις κοινόχρηστες αισθήσεις των πολλών είναι τόσο παροδικά και πρόσκαιρα που μέσα στο ποτάμι του χρόνου βουλιάζουν πρώτα και χάνονται. Ο Ιππότης ερωτεύτηκε μέσα σας κάτι που είναι όμορφο, αιώνιο, αναλλοίωτο. Κάτι που υπάρχει μέσα σας ακόμα και αν εσείς δεν το γνωρίζετε.
...
Θα ήθελα να λάβετε υπόψιν σας και άλλη μια παράμετρο της όλης υπόθεσης. Σας ξεκαθάρισα ότι οι οπαδοί του Δον είναι πάρα πολλοί και σε μεγάλο βαθμό όλοι λίγο πολύ ταυτίζονται μαζί του. Έτσι όλοι μας επιδιδόμαστε σε περιπέτειες ανάλογες, για να μη πω ίδιες με αυτές του ινδάλματός μας. Περιπλανιόμαστε με τους ιπποκόμους μας και τα βάζουμε με γίγαντες (παρακαλώ μην αναφέρετε ποτέ μπροστά μας την λέξη “ανεμόμυλος”) και με άλλους φοβερούς εχθρούς. Η ταύτιση είναι τόσο μεγάλη που τολμώ να πω ότι οι περισσότεροι από εμάς, αν όχι και όλοι, είμαστε κατά έναν τρόπο ερωτευμένοι μαζί σας. Ελπίζω αυτό να μην επιτείνει την αίσθηση παράνοιας που πιθανόν να σας έχω δημιουργήσει, αλλά σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της ανθρώπινης χρονικότητας υπάρχουν άνθρωποι ερωτευμένοι μαζί σας. Ασφαλώς δεν μπορούν να σας προσεγγίσουν όλοι αυτοί. Το φράγμα του χρόνου σας προστατεύει από το πλήθος των θαυμαστών, αλλά δεν μπορείτε ποτέ να είστε σίγουρη για τίποτα. Για παράδειγμα εγώ κατάφερα και βρήκα τρόπο να σας στείλω αυτό το γράμμα... Πάντως ακόμα και να ήταν δυνατή μια τέτοια προσέγγιση, σας διαβεβαιώ πως δεν θα ολοκληρωνόταν από σεβασμό στην πρωτοκαθεδρία του Δον Κιχώτη.
Αυτός είναι ο απόλυτος Κύριος μας. Όλοι υποκλινόμαστε στην σεπτή μορφή του.
Συνοψίζοντας λοιπόν τους λόγους για τους οποίους επικοινώνησα μαζί σας, θέλω να επικαλεστώ για άλλη μια φορά την ευγενική σας ψυχή και να εισακούσετε το αίτημα που μεταφέρω. Είναι ένα αίτημα που έρχεται από το βάθος των καιρών και έτυχε σε μένα ο ρόλος να το καταθέσω στα πόδια σας: αγαπείστε τον Δον Κιχώτη. Κάντε το με όλη σας την καρδιά. Ένας ολόκληρος κόσμος εξαρτάται από την απόφασή σας. Αν η απάθειά σας οδηγήσει τον Δον σε απελπισία θα πάμε και μεις εκεί μαζί του. Αν η αλλαγή πλεύσης των συναισθημάτων σας του εμφυσήσει ψυχικό σθένος θα αναθαρρήσουμε και μεις μαζί του. Κάντε αυτό που σας ζητώ, σαν χρέος προς έναν αφανή, αν και πλούσιο κόσμο.
Βέβαια δεν τρέφω ψευδαισθήσεις (τι οξύμωρο!). Ξέρω ότι τα αισθήματα δεν στρέφονται κάπου με την βούλησή μας. Ασυνείδητες διεργασίες και χημικές αντιδράσεις μας κάνουν να αγαπάμε ή να περιφρονούμε κάποιον. Πως μπορείς να αλλάξεις δια του λόγου την γνώμη κάποιου σε τέτοια ζητήματα; Δεν σας κρύβω ότι ένιοι των οπαδών του αλγεινού Ιππότη είχαν την φαεινή ιδέα να χρησιμοποιηθεί μαγεία για αυτό τον σκοπό. Ερωτικά ξόρκια, φίλτρα και ανίερες προσευχές. Εγώ δεν είμαι αυτής της άποψης για αυτό κι επικοινωνώ μαζί σας. Θέλω να μιλήσω βαθιά στην ψυχή σας εκεί που υπάρχει σίγουρα ένα αμόλυντο και αγνό στοιχείο, εκεί που ο εαυτός αποφλοιώνεται και μένει μια ζέουσα ουσία. Σε αυτήν μιλώ. Στην ουσία σας. Στο ιερό θήλυ μέσα σας. Σε αυτό το θήλυ που ξέρει να ακουει...
Θα κλείσω αυτό το γράμμα με έναν ωραίο στίχο του Μαγιακόφσκι:
“ ...Ανάστησε με
έστω γι αυτό μονάχα
γιατί εγώ,
σαν ποιητής,
σε καρτερούσα,
την καθημερινή μετριότητα απορρίπτοντας”
Με τιμή
Ένας φίλος του Δον
Υ.Γ.
Ο αξιότιμος Δον Κιχώτης δεν πρέπει να λάβει γνώση αυτού του γράμματος. Επαφίεμαι στην διακριτικότητα και την ευγένειά σας.
είμαι ένας ταπεινός και άσημος αναγνώστης και σας γράφω αυτό το γράμμα για να εκφράσω κάποιες σκέψεις, παραινέσεις και - αν μου επιτρέπετε - συμβουλές προς το πρόσωπό σας. Δώστε μου, λοιπόν, λίγο από τον πολύτιμο χρόνο σας ή σε περίπτωση που κρίνετε αυθάδη τον τρόπο μου, πετάξετε αμέσως αυτό το χαρτί στον κάλαθο των αχρήστων και συνεχίστε τις τετριμμένες ασχολίες σας.
Να διευκρινίσω κάτι. Σε καμία περίπτωση δεν επιθυμώ να εμπλακώ στα ενδότερα της σχέσης σας με τον προσφιλή Δον Κιχώτη. Δεν θα είχα ποτέ την αναίδεια να παρέμβω σε ιδιωτικές υποθέσεις όπως έκανε εκείνος ο ανεκδιήγητος Άλβαρο ντε Κάμπος στην αντίστοιχη περίπτωση Πεσσόα - Οφηλίας. Εντούτοις, δεν μπορώ να μην επισημάνω ότι κάποιες συμπεριφορές εκ μέρους σας έχουν προκαλέσει ανήκεστον βλάβη στον ψυχικό κόσμο του φιλτάτου Δον Κιχώτη. Και πρώτα πρώτα: δεν έχετε κανένα δικαίωμα να περιφρονείτε τον έρωτα ενός τόσο γενναίου και τόσο στοχαστικού ιππότη. Πιστεύετε ότι τα μειράκια που συναναστρέφεστε αξίζουν μεγαλύτερης προσοχής; Εσείς ισχυρίζεσθε - το ξέρω - ότι αυτό που σας ενδιαφέρει σε έναν άνδρα είναι το πνεύμα, το χιούμορ και η ευγένεια του χαρακτήρα, στοιχεία που βρίσκονται σε υπερθετικό βαθμό και σε πλεόνασμα στον άγνωστο φίλο μου. Ενώ έχει πολλά ακόμα θετικά γνωρίσματα που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να εμπνεύσουν τον άσβεστο έρωτα στην καρδιά κάθε ρομαντικής δεσποσύνης. Το ότι είναι μιας κάποιας ηλικίας ή το ότι δεν είναι και τόσο ευειδής όσο κάποιοι λιμοκοντόροι που σας περιτριγυρίζουν θα έπρεπε να σας αφήνει εντελώς αδιάφορη. Πάντα σύμφωνα με αυτά που λέτε, σας ενδιαφέρει η ουσία και όχι το περιτύλιγμα σε έναν άντρα. Ορίστε λοιπόν ουσία! Δεν χρειάζεστε κάποιον τρίτο να το επισημάνει. Μπορείτε να το διαπιστώσετε και μόνη σας, αν κάμψετε τις άμυνές σας και καταφέρετε να τον δείτε εκ του σύνεγγυς με τα μάτια της καρδιάς.
Με τις φίλες σας σχολιάζετε τα κατορθώματα του (τα αποκαλείτε “καμώματα”) και γελάτε με τις φάρσες που του σκαρώνει η ιπποτική ζωή. Τον θεωρείτε μάλιστα “τρελούτσικο” για να μην πούμε ότι τον έχετε για εντελώς παλαβό. Αναλογιστείτε όμως την πολυθρύλητη συγγένεια της τρέλας με την μεγαλοφυϊα. Πάλι θα σας υπενθυμίσω την προτεραιότητα που συνηθίζετε να δίνετε στο πνεύμα έναντι της ύλης. Αυτά είναι δικά σας λόγια, που τα λέτε από την πρώιμη εφηβεία σας. Εκτός αν λέτε ψέμματα. Ή αν δεν εννοείτε αυτό ακριβώς που λέτε. Σε μια τέτοια περίπτωση, απλά παραδεχτείτε το και ειλικρινά δεν θα σας ξαναενοχλήσω ποτέ. Αν παραδεχτείτε λοιπόν το αντίθετο από αυτό που πάντα υποστηρίζετε, αν πείτε ότι δεν δίνετε δεκάρα τσακιστή για το πνεύμα και για οτιδήποτε πνευματικό, αλλά σας νοιάζει μόνο η επιφάνεια, η μορφή των πραγμάτων, θα εξαφανισθώ πάραυτα από την ζωή σας και δεν θα ξανακούσετε ποτέ τίποτα για μένα.
Επαναλαμβάνω: δεν θέλω να παριστάνω τον κριτή των πάντων ούτε να στηλιτεύσω σαν κοινός ηθικολόγος συμπεριφορές με τις οποίες απλά δεν συμφωνώ, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι παραπάνω. Δεν θα έπαιρνα ποτέ το θάρρος να παρέμβω σε μια τόσο ιδιωτική υπόθεση, αν το όλο θέμα δεν είχε και μια συλλογική διάσταση. Ποια είναι αυτή; Μα η πορεία του κοινού μας γνωστού. Ο Δον Κιχώτης έχει από πίσω του χιλιάδες θαυμαστές που τον ακολουθούν πιστά μέσα στον χρόνο. Προσέξτε το τονίζω αυτό: μέσα στον χρόνο, όχι μέσα στον χώρο. Διασκορπισμένοι σε όλους του αιώνες βρίσκονται οι πιστοί οπαδοί και φίλοι του, η ζωή των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έκβαση της δύσβατης πορείας του. Επιτρέψτε μου να το αποσαφηνίσω λίγο αυτό γιατί ίσως ακούγεται κάπως περίεργο. Στον άχρονο τόπο του λογοτεχνικού γίγνεσθαι έχουμε όλοι δικαίωμα συμμετοχής. Είτε ως αναγνώστες, είτε ως συγγραφείς. Ο Δον Κιχώτης (καθώς και σεις βέβαια) βρίσκεται στο μεταίχμιο του άχρονου τόπου. Η δύναμη της επιρροής του είναι τεράστια και δεν εκτείνεται μόνο προς το μέλλον και τους ανθρώπους του μέλοντος, αλλά ισομερώς και προς το παρελθόν. Θα έχετε ακουσει για τους φιλοσόφους που χαρακτηρίστηκαν χριστιανοί ακόμα και πριν την έλευση του Χριστού. Έτσι και με τον Δον, έχει οπαδούς στο παρελθόν που ακόμα και αν δεν το συνειδητοποίησαν με την ακρίβεια και την καθαρότητα που το αντιλαμβανόμαστε εμείς οι μεταγενέστεροι, δεν έπαυσαν να ζουν, να πράττουν και να αντιδρούν με βάση το πρότυπό τους. Μην παρερμηνεύσετε παρακαλώ τα λεγόμενά μου ως ανυπόστατες νεοπλατωνικές θεωρίες. Ξέρω ότι αυτό που προσπαθώ να εκφράσω είναι δύσκολο - αλλά μήπως και η πιο απλή ανθρώπινη σκέψη δεν είναι δύσκολο και πολλές φορές αδύνατον να εκφραστεί; Το πρόβλημα με την γλώσσα είναι ότι πολλές φορές εμπίπτει σε αδιέξοδα που περιγράφουν μαθηματικά παράδοξα, όπως το παράδοξο του Ζήνωνα για παράδειγμα. Αν εφαρμόσουμε γλωσσικά ζητήματα πάνω σε αυτό το ερμηνευτικό μοντέλο θα παρατηρήσουμε φαινόμενα απίσχνανσης του νοήματος και καταβύθισης της νοητικής αποτελεσματικότητας μέσα στα αβυσσαλέα κενά των λέξεων και των γραμματικών τύπων. Για να ολοκληρώσω αυτόν τον αεροπαγή συλλογισμό, να ορίσω ότι η λέξη είναι ο ωκύπους Αχχιλεύς και το νόημα η χελώνα που αυτός προσπαθεί να πιάσει. Αλλά η χελώνα δεν προσεγγίζεται ποτέ γιατί καθώς αυτή πορεύεται μπροστά και ο διώκτης της πίσω της, αυτή διανύει μια απόσταση το μισό της οποίας πρέπει να διανύσει ο διώκτης και αφού διανύσει το μισό, θα πρέπει να περάσει το μισό του μισού κ.ο.κ. μέχρι τις απόλυτες εσχατιές της μαθηματικής διαίρεσης, εκεί που δεν υπάρχει πλέον, κίνηση, ύλη, χρόνος.
Δεν ξέρω αν όλα αυτά κάνουν πιο κατανοητή την παρέμβασή μου, αλλά ειλικρινά δεν μπορώ να το καταστήσω περισσότερο σαφές.
Παρόλα αυτά ελπίζω να μη σας τρομάζει το μέγεθος της ευθύνης που ξαφνικά ανορθώνεται ενώπιόν σας. Το να σας μεταφέρω με ένα γράμμα κάποιες από αυτές τις μικρές αποκαλύψεις, είναι πιστέψετε με, πολύ πιο ελαφρύ και διακριτικό από το να το κάνω με πιο ευθύ και άμεσο τρόπο. Αν σας τα έλεγα αυτά πρόσωπό με πρόσωπο ίσως με περνούσατε για τρελό, ίσως τρομάζατε περισσότερο.
Μάλιστα θα είχατε πραγματικά λόγο να τρομάξετε αν γνωρίζατε την έκταση των πιθανοτήτων που θα μπορούσε να ανοίξει μια τέτοια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση...
Δεν θα διστάσω να σας αποκαλύψω ότι πολλοί από εμάς τους διασκορπισθέντες οπαδούς του Δον θα επιθυμούσαν και ενδεχομένως θα επιδίωκαν μια τέτοια συνάντηση με σας. Και το κίνητρό τους δεν θα ‘ταν η κατάθεση φιλοφρονήσεων από μέρους τους, ούτε ο λόγος τους θα είχε χαρακτήρα νουθεσίας. Η συμπεριφορά σας έχει γεννήσει απέχθεια ακόμα και μίσος στις καρδιές πολλών από εμάς. Και ο σημαντικότερος λόγος που αυτό το μίσος δεν οδηγεί σε βίαιη δράση είναι ο δεδηλωμένος σεβασμός όλων μας στη μορφή του Δον. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ άλλο. Τώρα γνωρίζετε ακόμα έναν λόγο που θα έπρεπε να αλλάξετε στάση απέναντι στον Ιππότη της Ελεεινής Μορφής. Κάποιοι από τους φανατικούς οπαδούς του θα μπορούσαν να φτάσουν στα άκρα. Ένας από τους σκοπούς αυτού του γράμματος είναι να σας προειδοποιήσω και για αυτό το ενδεχόμενο...
...
Πιστεύω πως κατά βάθος τον ποθείτε και είστε βαριά ερωτευμένη μαζί του. Απλά δεν το παραδέχεστε στον εαυτό σας. Ειδάλλως από που πηγάζει όλοι αυτή η ωραιοπάθεια; Θέλετε απλά να ικανοποιήσετε τον ναρκισσισμό σας και να λάβετε επιβεβαίωση; Αυτή είναι μια σαφώς κοινή πρακτική που δεν προσιδιάζδει όμως σε μια ανώτερη γυναίκα όπως εσείς. Και ξέρω ότι είστε ανώτερη γυναίκα, ειδάλλως ο Δον Κιχώτης δεν θα σας είχε επιλέξει για τον ακριβοθώρητο θρόνο της καρδιάς του. Ο Υπερασπιστής του καλού μπορεί να βλέπει τα αόρατα πράγματα του κόσμου, πίσω από τις μορφές και τα σχήματα. Ορά κινδύνους και εχθρούς ανύπαρκτους για το κοινό μάτι, για την κοινή λογική. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό που δεν βλεπουν οι άλλοι δεν υπάρχει κιόλας. Ίσα ίσα, υπάρχει αυτό που βλέπουν οι λίγοι, ενώ τα πράγματα που γίνονται αντιληπτά από τις κοινόχρηστες αισθήσεις των πολλών είναι τόσο παροδικά και πρόσκαιρα που μέσα στο ποτάμι του χρόνου βουλιάζουν πρώτα και χάνονται. Ο Ιππότης ερωτεύτηκε μέσα σας κάτι που είναι όμορφο, αιώνιο, αναλλοίωτο. Κάτι που υπάρχει μέσα σας ακόμα και αν εσείς δεν το γνωρίζετε.
...
Θα ήθελα να λάβετε υπόψιν σας και άλλη μια παράμετρο της όλης υπόθεσης. Σας ξεκαθάρισα ότι οι οπαδοί του Δον είναι πάρα πολλοί και σε μεγάλο βαθμό όλοι λίγο πολύ ταυτίζονται μαζί του. Έτσι όλοι μας επιδιδόμαστε σε περιπέτειες ανάλογες, για να μη πω ίδιες με αυτές του ινδάλματός μας. Περιπλανιόμαστε με τους ιπποκόμους μας και τα βάζουμε με γίγαντες (παρακαλώ μην αναφέρετε ποτέ μπροστά μας την λέξη “ανεμόμυλος”) και με άλλους φοβερούς εχθρούς. Η ταύτιση είναι τόσο μεγάλη που τολμώ να πω ότι οι περισσότεροι από εμάς, αν όχι και όλοι, είμαστε κατά έναν τρόπο ερωτευμένοι μαζί σας. Ελπίζω αυτό να μην επιτείνει την αίσθηση παράνοιας που πιθανόν να σας έχω δημιουργήσει, αλλά σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της ανθρώπινης χρονικότητας υπάρχουν άνθρωποι ερωτευμένοι μαζί σας. Ασφαλώς δεν μπορούν να σας προσεγγίσουν όλοι αυτοί. Το φράγμα του χρόνου σας προστατεύει από το πλήθος των θαυμαστών, αλλά δεν μπορείτε ποτέ να είστε σίγουρη για τίποτα. Για παράδειγμα εγώ κατάφερα και βρήκα τρόπο να σας στείλω αυτό το γράμμα... Πάντως ακόμα και να ήταν δυνατή μια τέτοια προσέγγιση, σας διαβεβαιώ πως δεν θα ολοκληρωνόταν από σεβασμό στην πρωτοκαθεδρία του Δον Κιχώτη.
Αυτός είναι ο απόλυτος Κύριος μας. Όλοι υποκλινόμαστε στην σεπτή μορφή του.
Συνοψίζοντας λοιπόν τους λόγους για τους οποίους επικοινώνησα μαζί σας, θέλω να επικαλεστώ για άλλη μια φορά την ευγενική σας ψυχή και να εισακούσετε το αίτημα που μεταφέρω. Είναι ένα αίτημα που έρχεται από το βάθος των καιρών και έτυχε σε μένα ο ρόλος να το καταθέσω στα πόδια σας: αγαπείστε τον Δον Κιχώτη. Κάντε το με όλη σας την καρδιά. Ένας ολόκληρος κόσμος εξαρτάται από την απόφασή σας. Αν η απάθειά σας οδηγήσει τον Δον σε απελπισία θα πάμε και μεις εκεί μαζί του. Αν η αλλαγή πλεύσης των συναισθημάτων σας του εμφυσήσει ψυχικό σθένος θα αναθαρρήσουμε και μεις μαζί του. Κάντε αυτό που σας ζητώ, σαν χρέος προς έναν αφανή, αν και πλούσιο κόσμο.
Βέβαια δεν τρέφω ψευδαισθήσεις (τι οξύμωρο!). Ξέρω ότι τα αισθήματα δεν στρέφονται κάπου με την βούλησή μας. Ασυνείδητες διεργασίες και χημικές αντιδράσεις μας κάνουν να αγαπάμε ή να περιφρονούμε κάποιον. Πως μπορείς να αλλάξεις δια του λόγου την γνώμη κάποιου σε τέτοια ζητήματα; Δεν σας κρύβω ότι ένιοι των οπαδών του αλγεινού Ιππότη είχαν την φαεινή ιδέα να χρησιμοποιηθεί μαγεία για αυτό τον σκοπό. Ερωτικά ξόρκια, φίλτρα και ανίερες προσευχές. Εγώ δεν είμαι αυτής της άποψης για αυτό κι επικοινωνώ μαζί σας. Θέλω να μιλήσω βαθιά στην ψυχή σας εκεί που υπάρχει σίγουρα ένα αμόλυντο και αγνό στοιχείο, εκεί που ο εαυτός αποφλοιώνεται και μένει μια ζέουσα ουσία. Σε αυτήν μιλώ. Στην ουσία σας. Στο ιερό θήλυ μέσα σας. Σε αυτό το θήλυ που ξέρει να ακουει...
Θα κλείσω αυτό το γράμμα με έναν ωραίο στίχο του Μαγιακόφσκι:
“ ...Ανάστησε με
έστω γι αυτό μονάχα
γιατί εγώ,
σαν ποιητής,
σε καρτερούσα,
την καθημερινή μετριότητα απορρίπτοντας”
Με τιμή
Ένας φίλος του Δον
Υ.Γ.
Ο αξιότιμος Δον Κιχώτης δεν πρέπει να λάβει γνώση αυτού του γράμματος. Επαφίεμαι στην διακριτικότητα και την ευγένειά σας.
Τετάρτη 28 Μαΐου 2014
Ακίνητο ποτάμι
Όταν έκανα το πρώτο βήμα και μπήκα σε αυτό το ήσυχο ποτάμι δεν ήξερα, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι δεν ήταν ποτάμι. Γρήγορα κατάλαβα ότι επρόκειτο για έναν αργό χείμαρρο λάσπης. Ή μήπως δεν ήταν ούτε αυτό; Ο χείμαρρος ρέει, ενώ αυτή εδώ η λασπώδης μάζα φαινόταν ακίνητη.
Με πίκρα θυμήθηκα τον Ηράκλειτο και το δικό του αιώνιο ποτάμι. Ένιωσα μια επιθυμία να ανακράξω: “νενίκηκά σε Ηράκλειτε” ορίστε, μπήκα στο ίδιο σημείο του ποταμού δυο φορές. Αλλά βούλιαξα μέχρι το γόνατο ξαφνικά και φοβήθηκα.
Συνέχισα την αβέβαιη πορεία μου μέσα στον βόρβορο. Δεν φαινόταν ίχνος ζωής εκεί πέρα. Κι όμως. Σίγουρα υπήρχαν μικρόβια. Αυτό δεν επηρέασε τον δρόμο μου. Ήταν απλώς μια δυσάρεστη διαπίστωση.
Το χειρότερο ήταν ότι άρχισαν να ακούγονται στον αέρα, αμυδρά, αλλα όλο και πιο καθαρά, γαυγίσματα και υλακές σκύλων. Ήταν πίσω μου. Κάποιον θα κυνηγούσανε. Ποιόν άραγε; Ίσως κάποιον καταζητούμενο. Ίσως εμένα. Αυτή η τελευταία σκέψη με έκανε να βιαστώ. Αλλά ήταν δύσκολο να ξεκολλήσω το βήμα μου στον βούρκο που βρισκόμουν. Δεν είχα άλλη επιλογή. Βούτηξα στις λάσπες μέχρι το λαιμό και κατέβαλα υπεράνθρωπη προσπάθεια να κουνηθώ. Έτρεχα με χέρια και με πόδια, προσπαθώντας να κάνω όσο λιγότερη φασαρία μπορώ, αλλά μια εφιαλτική βραδύτητα με κρατούσε δέσμιο στο ίδιο σημείο. Ο κίνδυνος με πλησίαζε. Και μάλιστα ένιωθα να με κυκλώνει, να με πλησιάζει από παντού.
“Αλλά για στάσου. Γιατί να κυνηγάνε εμένα;” σκέφτηκα. Δεν θυμόμουν να είχα κάνει κάτι κακό. Ούτε να το είχα σκάσει από κάπου. Ίσως βγήκα απλά να κάνω μια βόλτα. Τι το μεμπτό μπορεί να είχε κάτι τέτοιο;
Αμέσως μάλωσα τον εαυτό μου για αυτές τις αφελείς σκέψεις. “Μετά τον Κάφκα δεν θα έπρεπε να σκέφτεσαι έτσι” με έψεξα. Συνέχισα το ιδιότυπο, σχεδόν ακίνητο τρεχαλητό μου. Τα σκυλιά ακόυγονταν με μεγαλύτερη ευκρίνεια τώρα.
Με πίκρα θυμήθηκα τον Ηράκλειτο και το δικό του αιώνιο ποτάμι. Ένιωσα μια επιθυμία να ανακράξω: “νενίκηκά σε Ηράκλειτε” ορίστε, μπήκα στο ίδιο σημείο του ποταμού δυο φορές. Αλλά βούλιαξα μέχρι το γόνατο ξαφνικά και φοβήθηκα.
Συνέχισα την αβέβαιη πορεία μου μέσα στον βόρβορο. Δεν φαινόταν ίχνος ζωής εκεί πέρα. Κι όμως. Σίγουρα υπήρχαν μικρόβια. Αυτό δεν επηρέασε τον δρόμο μου. Ήταν απλώς μια δυσάρεστη διαπίστωση.
Το χειρότερο ήταν ότι άρχισαν να ακούγονται στον αέρα, αμυδρά, αλλα όλο και πιο καθαρά, γαυγίσματα και υλακές σκύλων. Ήταν πίσω μου. Κάποιον θα κυνηγούσανε. Ποιόν άραγε; Ίσως κάποιον καταζητούμενο. Ίσως εμένα. Αυτή η τελευταία σκέψη με έκανε να βιαστώ. Αλλά ήταν δύσκολο να ξεκολλήσω το βήμα μου στον βούρκο που βρισκόμουν. Δεν είχα άλλη επιλογή. Βούτηξα στις λάσπες μέχρι το λαιμό και κατέβαλα υπεράνθρωπη προσπάθεια να κουνηθώ. Έτρεχα με χέρια και με πόδια, προσπαθώντας να κάνω όσο λιγότερη φασαρία μπορώ, αλλά μια εφιαλτική βραδύτητα με κρατούσε δέσμιο στο ίδιο σημείο. Ο κίνδυνος με πλησίαζε. Και μάλιστα ένιωθα να με κυκλώνει, να με πλησιάζει από παντού.
“Αλλά για στάσου. Γιατί να κυνηγάνε εμένα;” σκέφτηκα. Δεν θυμόμουν να είχα κάνει κάτι κακό. Ούτε να το είχα σκάσει από κάπου. Ίσως βγήκα απλά να κάνω μια βόλτα. Τι το μεμπτό μπορεί να είχε κάτι τέτοιο;
Αμέσως μάλωσα τον εαυτό μου για αυτές τις αφελείς σκέψεις. “Μετά τον Κάφκα δεν θα έπρεπε να σκέφτεσαι έτσι” με έψεξα. Συνέχισα το ιδιότυπο, σχεδόν ακίνητο τρεχαλητό μου. Τα σκυλιά ακόυγονταν με μεγαλύτερη ευκρίνεια τώρα.
Πέμπτη 2 Ιανουαρίου 2014
Βιβλιοφάγοι
Ειμαστε βιβλιοφάγοι στην κυριολεξία. Δεν είμαστε αναγνώστες, δεν διαβάζουμε, δεν μελετούμε,δεν μας ενδιαφέρει καθόλου τι λέει το κάθε βιβλίο που καταβρωχθίζουμε. Απλώς τρώμε βιβλία. Μας ηδονίζει η γεύση τους. Το κρατσάνισμα των φύλλων. Μια πράξη που στα μάτια του πολιτισμένου δυτικού ανθρώπου μπορεί να μοιάζει και με κανιβαλισμό. Προσπαθούμε να κορέσουμε την αιώνια πείνα μας. Για αυτό και προτιμούμε τα ογκώδη μυθιστορήματα.
Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013
Δεν ήταν διήγημα
Έκανα πολύ καιρό για να απεγκλωβιστώ από το προηγούμενο διήγημα μου. Με έκλεισε μέσα στα κυκλωτερά μονοπάτια του: ένας κήπος - λαβύρινθος. Το κλειδί για να βγεις ήταν να γράψεις ένα άλλο διήγημα. Έτσι και γω έγραψα αυτό. Αλλά δεν βγήκα. Γιατί αυτό δεν είναι διήγημα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
